Τον προηγούμενο μήνα έγινε πολλή κουβέντα για τις πέρλες της βασιλικής οικογένειας. Όχι, μην ανησυχείτε, αυτό δεν είναι ΑΛΛΟ ένα ποστ για την κηδεία της βασίλισσας Ελισσάβετ - είμαι σίγουρη πως θα συμφωνήσετε ότι το θέμα έχει υπερκαλυφθεί. Διαβάζοντας, ωστόσο το ενδιαφέρον αφιέρωμα της Vogue στις πέρλες ως σύμβολο πένθους, θυμήθηκα τη γενικότερη αδυναμία μου στις πέρλες, αληθινές και μη, και πως ήθελα καιρό τώρα να σας μιλήσω γι’ αυτές.

Οι πέρλες είναι ένα πραγματικό θαύμα της φύσης και ως τέτοιο αντιμετωπίστηκαν από τους ανθρώπους ήδη από την αρχαιότητα, από άκρη σε άκρη του πλανήτη. Λόγω του σφαιρικού σχήματός τους, συμβολίζουν την τελειότητα, ενώ το λευκό τους χρώμα αποτελεί σύμβολο αγνότητας. Χάρη στη σπανιότητά τους και τη δυσκολία τους να ανασυρθούν από τον ωκεανό, η αξία τους ήταν ανέκαθεν υψηλή. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι πίστευαν πως τα μαργαριτάρια γεννιούνταν από κοχύλια τα οποία είχε γονιμοποιήσει η Σελήνη, δείχνοντας έτσι τη θεϊκή καταγωγή τους. Συνδέονταν επίσης με τη γυναικεία γονιμότητα και τον μύθο της γέννησης της θεάς Αφροδίτης. Κατά μια άλλη εκδοχή, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τη δημιουργία τους σε κεραυνούς που έπεφταν στη θάλασσα. Στη χριστιανική παράδοση, οι πέρλες προκύπτουν από τα δάκρυα των αγγέλων, ενώ στην Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται επίσης πως προέκυψαν από τα δάκρυα του Αδάμ και της Εύας, μετά τη δολοφονία του Άβελ από τον Κάιν. Στον Ινδουισμό, συσχετίζονται επίσης με τη σελήνη και συμβολίζουν την αγνότητα και τη σοφία. Στην Κίνα, τοποθετούσαν μια πέρλα στο στόμα του νεκρού για να εξασφαλίσουν το ταξίδι του στον άλλο κόσμο. Φυλές ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής τις συνέλεγαν και τις χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές τελετές και τις φορούσαν ως φυλαχτά, αντίστοιχα με το δικό μας “μάτι”.

Στον δυτικό κόσμο, κατά την Αναγέννηση, λόγω της σπανιότητάς τους, έγιναν σύμβολο ευμάρειας και υψηλής κοινωνικής τάξης. Η Ισαβέλλα της Ισπανίας, ζητούσε από τον Κολόμβο να της φέρει μαργαριτάρια από τα ταξίδια του. Στην Αγγλία, η Ελισάβετ Α’, η παρθένος βασίλισσα, θέλοντας να προωθήσει την εικονα της ως τέτοια, επίσης τα επέλεξε ως σύμβολο αγνότητας, αλλά και ως έναν τρόπο ξεκάθαρης επίδειξης πλούτου. Σε πορτρέτα της απεικονίζεται φορώντας πολλαπλές σειρές από περιδέρεαια με πέρλες, αλλά και κεντημένες πέρλες στις πλούσιες φορεσιές της.

Η αλλαγή στον συμβολισμό των μαργαριταριών ήρθε πολύ αργότερα, με τη βασίλισσα Βικτώρια, στη θητεία της οποίας έγιναν πλέον σύμβολο πένθους. Η βασιλεία της άλλωστε συσχετίστηκε γενικότερα με μια κουλτούρα πένθους, που ξεκίνησε με την ίδια να θρηνεί για την απώλεια του αγαπημένου της συζύγου, Αλβέρτου (ένα πένθος που κράτησε 40 χρόνια) και τις στυλιστικές της επιλογές να γίνονται μόδα για μια ολόκληρη αυτοκρατορία. Η μόδα της βικτωριανής εποχής, με το μαύρο χρώμα, το αυστηρό μπούστο και τα κοσμήματα πένθους να επικρατούν, είναι ξεκάθαρα χαρακτηριστική. Όσον αφορά τα κοσμήματα του πένθους, οι επιλογές είναι αρκετές: ο γαγάτης (είδος λιγνίτη) και τα διαμάντια είναι κάποιες από αυτές, όμως η πέρλα είναι ξεκάθαρα ο βασιλιάς του πένθους. Η αντίθεση που κάνει με τα μαύρα ρούχα και η ματ όψη της που υποδηλώνει “σεβασμό” σε αντίθεση με τους αστραφτερούς λίθους είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά της που την έφεραν σε αυτή τη θέση. Ίσως και το σφαιρικό της σχήμα να υποδεικνύει κάποιον συμβολισμό για τον κύκλο της ζωής, αφού και οι ίδια αποτελεί το τέλος ενός οργανισμού και την αρχή ενός νέου. Το σίγουρο είναι πως ακόμα και σήμερα θεωρούνται το must κόσμημα για της κηδείες, όπως άλλωστε διαπιστώσαμε και τις τελευταίες μέρες.

Yπάρχει, όμως, ένα καίριο σημείο στην εξέλιξη της δημοφιλίας της πέρλας και αυτό ήταν αναμφίβολα η δημιουργία της καλλιεργημένης πέρλας, με μια μέθοδο που εφήυρε ο Ιάπωνας επιχειρηματίας Kokichi Mikimoto το 1893. Το όνειρό του ήταν, λέει, να στολίσει τους λαιμούς όλων των γυναικών του κόσμου με πέρλες. Το πέτυχε; Όχι ακριβώς, αλλά σίγουρα οι πέρλες έγιναν πολύ πιο προσιτές.

Αυτό που έκανε τεράστια διαφορά, λίγο αργότερα, ήταν η δημιουργία της ψεύτικης, συνθετικής πέρλας, που ήρθε με τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις του 20ου αιώνα και τη μεγάλη άνθιση των φω μπιζού. Έτσι, πραγματικά η πέρλα έφτασε να στολίζει τους λαιμούς όλων των γυναικών.

Και όχι μόνο τους λαιμούς, σε μορφή δηλαδή κοσμημάτων, αλλά και τα ρούχα. Ως χάντρες, τις ψεύτικες πέρλες χρησιμοποίησε ο σχεδιαστής Paul Poiret για να στολίσει τις βραδινές τουαλέτες του. Η Coco Chanel ήταν εκείνη που πρώτη συνδύασε τα κολιέ με πέρλες με πιο casual ντύσιμο κι έτσι η πέρλα σταμάτησε σιγά-σιγά να είναι απαραίτητα κάτι το πολυτελές. Τη δεκαετία του ‘20, φλάπερς όπως η Louise Brooks, ή αλλιώς το original “it” girl, φορούσαν μακριά κολιέ από πέρλες χορεύοντας ξέφρενα φοξτροτ σε jazz πάρτι σαν αυτά που περιγράφει ο Φιτζέραλντ στον Υπέροχο Γκάτσμπι. Σταδιακά, τα κολιέ ξανακονταίνουν και τη δεκαετία του ‘50, βλέπουμε το κολιέ με μονή σειρά από πέρλες να γίνεται σύμβολο ευμάρειας και καθωσπρεπισμού για κάθε “κυρία” που σέβεται τον εαυτό της. Ένα κολιέ από αληθινές πέρλες και μια αληθινή γούνα (από μινκ ή βιζόν για τους πλουσιότερους, από κουνέλι για τους λιγότερο ευκατάστατους) ήταν ποθητά από κάθε γυναίκα. Φυσικά, τα φω μπιζού αποτέλεσαν την καλύτερη δυνατή λύση αυτού του first world problem, όπως ακριβώς η fast fashion σήμερα αντιγράφει ανερυθρίαστα τις πασαρέλες των μεγάλων οίκων. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και οι δικές μου πέρλες (faux πέρλες αφενός, αλλά αυθεντικές vintage 50s), που βλέπετε στις φωτογραφίες, τις οποίες λατρεύω να συνδυάζω με τα 50s φλοράλ φορέματά μου. Από τη δεκαετία του ‘50, ως και πολύ πρόσφατα, τα κολιέ από πέρλες, αληθινά και μη, ήταν κάτι που συνήθως βλέπαμε φορεμένο από γυναίκες μεγαλύτερων ηλικιών, σε επίσημες περιστάσεις ή τελοσπάντων, σε πιο comme-il-faut καταστάσεις.

Έλα όμως, που κάτι απροσδόκητο συνέβη και οι πέρλες έχουν ξανάρθει δυναμικά στο προσκήνιο! Φυσικά, στη μόδα, όλα πάντοτε ξεκινούν με κάποιον σχεδιαστή που επινοεί, επαναφέρει ή επανεφευρίσκει κάποια τάση μέσα από κάποια κολεξιόν του. Σιγουρα δεν είμαι η ειδική για να σας πω ποιος ήταν αυτός και πότε ακριβώς ήταν το σημείο καμπής. Ωστόσο, αυτό συνέβη σταδιακά την τελευταία τριετία και όπως γίνεται συνήθως, οι πέρλες πολύ γρήγορα “τσιμπήθηκαν” και από τους στιλίστες των χολιγουντιανών A-listers. Κάπως έτσι έφτασαν και στο αυτί (κυριολεκτικά) του Χάρι Στάιλς, και ο διάσημος ποπ σταρ και ηθοποιός φόρεσε ένα κρεμαστό σκουλαρίκι με πέρλες στο event των event του κόσμου της μόδας, το Met Gala το 2019. Ακολούθησαν κι άλλοι celebrities, όπως ο Pharell, o Machine Gun Kelly, ο Nick Jonas, ο Jaden Smith, ο Shawn Mendes και πάει λέγοντας. Αυτό ήταν! Η πέρλα ήρθε και κούμπωσε (pun intended) ως το επαναστατικό αξεσουάρ με το οποίο η Gen Z σηματοδότησε την αλλαγή της νοοτροπίας της κοινωνίας ως προς τη ρευστότητα του φύλου. Φυσικά, το trend καλά κρατεί και στο γυναικείο φύλο, με την Billie Eilish, την Gigi Hadid και πολλές ακόμη σταρ να το υιοθετούν το τελευταίο διάστημα. Πλέον, όμως, οι πέρλες είναι κάτι που οι fashion forward άντρες φοράνε πολύ συνειδητά και το βλέπουμε τακτικά από την haute couture μέχρι την πιο fast fashion, ακόμα και τη street εκδοχή του. Πρόσφατα είδα στον δρόμο 15χρονους σκεϊτάδες να φοράνε πέρλες στον λαιμό με το σκέιτ υπό μάλης, καθ’ οδόν για το skate park, αλλά και 30άρη tiktoker με κολιέ από πέρλες, συνδυασμένο με αθλητικό φούτερ. Για να δούμε, όμως: οι πέρλες ήρθαν ξανά για να μείνουν ή είναι και αυτή μια περαστική τάση την οποία θα κοιτάμε σε λίγο γελώντας, όπως τα αντρικά κολιέ με τα κοχύλια των νεαρών millenials στις αρχές των 00s;

Υ.Γ. Σχετικά άρθρα: