Keukenhof, το παραμυθένιο πάρκο με τις πολύχρωμες τουλίπες
Το πάρκο Keukenhof, γνωστό και ως "ο κήπος της Ευρώπης", ήταν μια πινέζα στον χάρτη με τους προορισμούς-στόχους μου εδώ και αρκετά χρόνια, κι είμαι εξαιρετικά χαρούμενη που επιτέλους κατάφερα να το επισκεφτώ. Βρίσκεται στο Lisse της Ολλανδίας, μόλις μερικά χιλιόμετρα από το Άμστερνταμ, και είναι στο peak του κάθε χρόνο από τα μέσα Μαρτίου ως τα μέσα του Μαϊου. Δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο σε έκταση συγκριτικά με άλλα διάσημα ευρωπαϊκά πάρκα, αλλά θα σας πω δύο νούμερα αρκετά εντυπωσιακα: 1 εκατομμύριο επισκέπτες έρχονται μέσα στο σύντομο αυτό διάστημα των 8 εβδομάδων, να θαυμάσουν τα 7 εκατομμύρια βολβών που φυτεύονται εκεί ετησίως.
Το Keukenhof, που μεταφράζεται ως "κήπος της κουζίνας", λέγεται έτσι διότι τον 15ο αιώνα χρησίμευε ως πηγή των μυρωδικών που χρησιμοποιούνταν στην κουζίνα του κάστρου Hainut, όπου κατοικούσε η κόμισσα Jacoba van Beieren. Όταν η κόμισσα πέθανε, το πάρκο πέρασε στα χέρια πλούσιων εμπόρων. Το 1641, έχτισε εκεί ο καπετάνιος της Dutch East India Company, Adriaen Maertensz Block, την κατοικία του, η οποία έμεινε γνωστή ως "Κάστρο Keukenhof". Το 1857, οι βαρώνοι Von Pallandt ανέθεσαν στον Zocher, περίφημο τότε αρχιτέκτονα εξωτερικών χώρων, να αναδιαμορφώσει το τοπίο που περιέβαλε το κάστρο. Το Keukenhof πρωτολειτούργησε ως κήπος το 1949, με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου του Lisse. Αρχικά, η ιδέα ήταν να λειτουργεί σαν μια ανθοκομική έκθεση όπου καλλιεργητές από όλη την Ολλανδία και την Ευρώπη θα μπορούσαν να επιδεικνύουν τα υβρίδια που δημιουργούν.
Το πάρκο περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά στυλ κήπων -αγγλικό, γαλλικό, ιαπωνικό κλπ.- αλλά εδώ δεν υπάρχουν οι μεγάλες εκτάσεις σπαρμένες με τουλίπες που ενδεχομένως έχετε στο μυαλό σας. Υπάρχουν κάποια κτήματα έξω από το πάρκο, που είναι ορατά από κάποια σημεία του κήπου, αλλά όχι επισκέψιμα.
Κάθε χρόνο, 40 κηπουροί φυτεύουν σε συγκεκριμένα σημεία του κήπου τους βολβούς, οι οποίοι φυτρώνουν, αναπτύσσονται και κόβονται, για να συνεχιστεί ο ίδιος κύκλος την επόμενη χρονιά. Κάθε χρόνο φυτεύονται διαφορετικά λουλούδια, σε διαφορετικά χρώματα και σχηματισμούς, έτσι ώστε το πάρκο κάθε φορά να ανανεώνεται. Τα λουλούδια επιλέγονται με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να απολαμβάνουν λουλούδια πλήρως ανθισμένα σε σταθερή βάση.
Φυσικά, ο πρωταγωνιστής του πάρκου είναι η τουλίπα, αλλά εδώ θα βρείτε κι άλλα, πανέμορφα ανοιξιάτικα λουλούδια, όπως κρίνους, υάκινθους και παιώνιες, αλλά κι ένα θερμοκήπιο αφιερωμένο στις ορχιδέες. Είναι επίσης ένα εξαιρετικό περιβάλλον για όσους απολαμβάνουν το σπορ του people watching, αφού το πάρκο έχει την ιδιότητα να μετατρέπει τους ενήλικες σε παιδιά περισσότερο κι από την Disneyland. Άνθρωποι κάθε ηλικίας από όλο τον κόσμο, αρκετοί ντόπιοι, αλλά κυρίως τουρίστες, τρέχουν γύρω-γύρω ενθουσιασμένοι, ποζάρουν και βγάζουν φωτογραφίες σαν να μην υπάρχει αύριο. Αν, λοιπόν, αγαπάτε υπερβολικά το people watching και τα θεάματα, ίσως αξίζει να έρθετε στο πάρκο την ημέρα της ετήσιας παρέλασης, που γίνεται στα τέλη Απριλίου. Η παρέλαση ξεκινά από την πόλη Noordwijk, περνά από το πάρκο και καταλήγει στο Χάρλεμ, και περιλαμβάνει ανθοστολισμένα άρματα, διάφορα happenings και φυσικά άφθονο συνωστισμό. Αν σας αρέσουν οι πιο ήσυχες καταστάσεις, επισκεφθείτε το πάρκο μια καθημερινή, την ώρα που ανοίγει, πριν αρχίσει η πολλή κοσμοσυρροή.
Εμείς είχαμε την τύχη να επισκεφθούμε το πάρκο στο peak του peak, όπως μας είπαν, και μάλιστα τη μέρα που πήγαμε είχε ένα ελαφρύ ψιχάλισμα, πράγμα που, με το που έσκασε ο ήλιος λίγο πιο μετά, έκανε τα λουλούδια να αστραφτοκοπούν από φρεσκάδα.
Εκτός από το να θαυμάσετε τους κήπους και τα θερμοκήπια, μπορείτε να κάνετε βαρκάδα στα κανάλια του πάρκου, να επισκεφθείτε το κάστρο Keukenhof και τον παλιό μύλο. Μπαίνοντας από την είσοδο, φροντίστε να πάρετε τον χάρτη του κήπου και να εντοπίσετε όλες τις ενδιαφέρουσες ατραξιόν. Personal favourite: ο πίνακας του Μοντριάν φτιαγμένος από σπαρμένες τουλίπες, τον οποίο μπορείτε να θαυμάσετε ανεβαίνοντας σε μια εξέδρα.
Φυσικά, αν θέλετε να το τερματίσετε αλά Madame Gâteaux, μπορείτε να πάρετε ένα afternoon tea στο κάστρο Keukenhof. Το afternoon tea είναι πολύ αγαπητό στους Ολλανδούς και σερβίρεται σε πολλά εστιατόρια, ξενοδοχεία, αλλά και σε όλα σχεδόν τα καφέ των μουσείων της χώρας, όπου λοιπόν υπάρχει και θέα σε κήπο είναι ένα επιπρόσθετο must. Γενικά, ο συνδυασμός ανθισμένων λουλουδιών και afternoon tea σε ένα πρωινό ήταν αρκετός για να φορτίσει τις μπαταρίες μου για αρκετό καιρό.
Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζετε, η τουλίπα δεν είναι αυτοφυής στην Ολλανδία. Κατάγεται από την Ασία και κατά μια εκδοχή η αρχική της προέλευση είναι το Ισλαμαμπάντ ενώ κατά μια δεύτερη, το Αζερμπαϊτζάν ή η Αρμενία. Εισήχθη στην Ολλανδία τον 16ο αιώνα από την Τουρκία και γρήγορα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής. Για ένα διάστημα μάλιστα, που έμεινε γνωστό στην ολλανδική ιστορία ως "τουλιπομανία", οι βολβοί της τουλίπας έγιναν τόσο δημοφιλείς που άρχισαν να χρησιμοποιούνται ως νόμισμα. Κάποιοι βολβοί ήταν τόσο ακριβοί, που έφταναν να κοστίζουν όσο το δεκαπλάσιο του ετήσιου εισοδήματος ενός τεχνίτη. Το 1636, η τουλίπα είχε γίνει πια το 4ο σε ποσότητα εξαγόμενο προϊόν της Ολλανδίας, μετά το τζιν, τις ρέγγες και το τυρί.
Την περίοδο της τουλιπομανίας εφευρέθηκε κι αυτό εδώ το ιδιαίτερο αξεσουάρ. Το πρωτοσυνάντησα στο Rijksmuseum, όπου το κοίταγα για αρκετή ώρα απορώντας σε τι χρησιμεύει, ώσπου με διαφώτισε το ταμπελάκι. Αυτά τα ειδικά για τουλίπες βάζα φτιάχνονταν από πορσελάνη ζωγραφισμένη στο χέρι στο γνωστό ολλανδικό στυλ του Ντελφτ, με λευκό και μπλε χρώμα, και σήμερα είναι, φυσικά, άκρως συλλεκτικά.
Αριστερά: κεραμικό βάζο για τουλίπες από το Ντελφτ, 17ος αιώνας, δεξιά πάνω, Hans Bollongier, 1639, δεξιά κάτω, Jacob Marrel, 1637-1645.
Όπως είναι αναμενόμενο, οι τουλίπες απεικονίζονται σε αμέτρητους πίνακες της εποχής, τόσο σε Νεκρές Φύσεις όσο και σε βιβλία βοτανικής. Οι δίχρωμες τουλίπες (βλ. σκίτσο επάνω & δεύτερη φωτογραφία του άρθρου) έχει επικρατήσει παραδόξως να ονομάζονται "τουλίπες του Ρέμπραντ", παρόλο που ο διάσημος καλλιτέχνης ουδέποτε της απαθανάτισε σε έργα του.
Οι παράλογα και ολοένα αυξανόμενες τιμές των βολβών, που κάποια στιγμή έφτασαν να κοστίζουν όσο και ένα σπίτι επάνω σε κεντρικό κανάλι του Άμστερνταμ, οδήγησαν στην κατάρρευση της αγοράς και έτσι η τουλιπομανία ξεφούσκωσε γρήγορα. Και όταν λέω "ξεφούσκωσε", το εννοώ, αφού η περίοδος αυτή θεωρείται από πολλούς σύγχρονους οικονομολόγους ως η πρώτη χρηματιστηριακή "φούσκα". Η τουλίπα, ωστόσο παρέμεινε δημοφιλής και ιδιαίτερα αγαπητή στους Ολλανδούς και σήμερα αποτελεί το εθνικό τους λουλούδι και ένα από τα παγκοσμίως αναγνωρίσιμα εθνικά τους σύμβολα.
Το πάρκο Keukenhof ήταν από τα highlight του ταξιδιού μου στην Ολλανδία και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Σε κάθε περίπτωση, αν το Άμστερνταμ σας πέφτει μακριά ή αν δεν μπορείτε να περιμένετε ως του χρόνου τον Μάρτιο για τις επόμενες τουλίπες, μπορείτε να παρηγορηθείτε στο μεταξύ με το δράμα εποχής Tulip Fever, που βγαίνει στις αίθουσες το φετινό καλοκαίρι. Διαδραματίζεται την περίοδο της τουλιπομανίας και αφορά στην απαγορευμένη σχέση ενός νεαρού καλλιτέχνη με μια παντρεμένη γυναίκα, της οποίας το πορτρέτο προσλαμβάνεται από τον άντρα της να ζωγραφίσει. Η ταινία είναι πολλά υποσχόμενη, αφού σκηνοθέτης είναι ο Justin Chadwick, που έχει γυρίσει και το The Other Boleyn Girl, ενώ έχει και εξαιρετικό καστ, με την Alicia Vikander, τoν Christophe Waltz, την Judi Dench, αλλά και τον δικό μας Zach Galifianakis στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.