Vintage κοσμήματα με αληθινά φτερά πεταλούδας
Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για ένα αντικείμενο από τη συλλογή μου με vintage κοσμήματα, πίσω από το οποίο κρύβεται μια πολύ ιδιαίτερη, αν και κάπως λυπητερή ιστορία. Πρόκειται για τα κοσμήματα με φτερά αληθινών πεταλούδων. Όπως βλέπετε στις φωτογραφίες μας, είναι πραγματικά πανέμορφα και εντυπωσιακά.
Τα κοσμήματα αυτά άρχισαν να κατασκευάζονται στην Αγγλία στις αρχές της δεκαετίας του ‘20. Σύντομα έγιναν μόδα και απέκτησαν τεράστια ζήτηση. Στη συνέχεια υποχώρησε κάπως η τάση και έπειτα έκαναν ένα δυνατό δεύτερο comeback τη δεκαετία του ‘60.
Γιατί, όμως, να φτιάξει κάποιος κοσμήματα με αληθινά φτερά πεταλούδας; Ποιος τα πρωτοδημιούργησε; Από πού πηγάζει αυτή η ιδέα και τι συμβολισμούς κρύβει;
Οι πεταλούδες φέρουν βαθείς και ισχυρούς συμβολισμούς σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς της ανθρωπότητας. Σε κάποιους, σχετίζονται με την ανθρώπινη ψυχή και θεωρείται πως κουβαλούν το πνεύμα ή την αύρα του νεκρού. Ανάλογα, και η αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τις πεταλούδες θεωρείται κάτι το ιδιαίτερο. Σε κάποιες θρησκείες, το να προσγειωθεί μια πεταλούδα επάνω σου αποτελεί σημάδι πως οι πρόγονοί σου είναι κοντά σου και σε στηρίζουν. Αλήθεια, σας έχει συμβεί να καθίσει πάνω σας μια πεταλούδα ή έστω να πεταρίσει κοντά στο πρόσωπό σας; Είναι μια πολύ παράξενη, ξεχωριστή, σχεδόν μαγική ή μυστικιστική, θα έλεγες, αίσθηση. Κάποιοι θα πουν πως είναι τύχη ή ευλογία.
Οι πεταλούδες συνδέονται επίσης, σε πολλές θρησκείες, μεταξύ των οποίων και στον Χριστιανισμό, με την ιδεά της αναγέννησης, της ανάστασης και γενικότερα της αλλαγής. Η ίδια η διαδικασία της μεταμόρφωσής του εντόμου από κάμπια σε πεταλούδα είναι ένας λόγος που στα μάτια μας φαντάζουν σχεδόν μαγικές. Η μεταμόρφωση της χρυσαλίδας και ο εγκλεισμός της στο κουκούλι δημιουργούν συνειρμούς ενδοσκόπησης και εσωτερικής αλλαγής. Το γεγονός ότι τα έντομα βγαίνουν τελικά από το κουκούλι ακόμα πιο όμορφα και εντυπωσιακά αντανακλά το μοτίβο της προσωπικής εξέλιξης και μεταμόρφωσης.
Όσον αφορά την παρουσία της πεταλούδας στην κοσμηματοποιία, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή μοτίβα όλων των εποχών και των διαφορετικών κουλτούρων. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς γνώσεις εντομολόγου για να καταλάβει τον λόγο: τα εντυπωσιακά χρώματα και σχέδια των φτερών τους και το σχήμα τους τις καθιστά προφανή πηγή έμπνευσης για τους σχεδιάστές κοσμημάτων. Λόγω των συμβολισμών που προαναφέραμε, το κόσμημα με πεταλούδες δωρίζεται συχνά σε περιστάσεις προσωπικών επιτευγμάτων ή καίριων αλλαγών στη ζωή ενός ανθρώπου, όπως η απόκτηση ενός πτυχίου, ένας γάμος ή μια βάπτιση.
Το να φορά, λοιπόν, κάποιος, κοσμήματα από αληθινές πεταλούδες, έφερε όλους αυτούς τους συμβολισμούς, και αυτός ήταν σίγουρα ένας από τους λόγους για τους οποίους έγιναν ανάρπαστα. Ο άλλος λόγος είναι φυσικά το ότι είναι αντικειμενικά πανέμορφα.
Για τη δημιουργία των κοσμημάτων αυτών, χρησιμοποιούνταν τα φτερά της πεταλούδας morpho. Πρόκειται για μια τεράστια κατηγορία πεταλούδων, ενδημικών στη Νότια Αμερική, που περιλαμβάνει 29 υποείδη. Το γαλάζιο χρώμα που βλέπετε στα κοσμήματα εμφανίζεται μόνο στο επάνω μέρος των φτερών. Το παράξενο όμως είναι πως στην πραγματικότητα δεν είναι γαλάζια! Αν παρατηρήσετε τα φτερά τους με μεγεθυντικό φακό, θα δείτε λέπια όπως των ψαριών. Αυτά τα λέπια διαθλούν το φως και τα κάνουν να φαίνονται γαλάζια με παρόμοιο τρόπο με τον οποίο το φως διαθλάται στην ατμόσφαιρα και κάνει τον ουρανό να φαίνεται γαλάζιος! Γι’ αυτό τα ιριδίζοντα φτερά τους είναι τόσο όμορφα, ενώ περιστρέφοντας τα κοσμήματα στο φως, το χρώμα τους παρουσιάζει γαλάζιους και πράσινους χρωματισμούς - σκέτη μαγεία! Αυτά τα λέπια και οι χρωματισμοί τους είναι και ο τρόπος να ξεχωρίσετε εάν το κόσμημα είναι αληθινό ή όχι, εξετάζοντάς το στο φως με φακό. Στο παρελθόν μάλιστα, παράχθηκαν αμέτρητες φθηνές απομιμήσεις - λάβετε υπόψη σας ότι τα αληθινά ήταν προφανώς εξαιρετικά ακριβά. Ωστόσο, και οι απομιμήσεις ακόμα είναι σήμερα συλλεκτικές - δεν παύουν άλλωστε να είναι κι αυτές αντίκες 100 ετών.
Για την κατασκευή των κοσμημάτων, οι κοσμηματοποιοί βαλσάμωναν τις πεταλούδες και τις τοποθετούσαν επάνω σε μια βάση, που αποτελούσε το φόντο του κοσμήματος. Στη συνέχεια, κάλυπταν την πεταλούδα με ένα θολωτό ή επίπεδο σκέπασμα από γυαλί και έδεναν το κόσμημα με ασήμι, για να φτιάξουν περιδέραια, βραχιόλια, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, καρφίτσες, μανικετόκουμπα κ.α. Η τεχνική του δεσίματος του μετάλλου με προθήκη από γυαλί εφευρέθηκε τη δεκαετία του ‘20, εποχή κατά την οποία ήταν επίσης πολύ δημοφιλή τα παντατίφ και οι καρφίτσες που περιείχαν αποξηραμένα λουλούδια - αλλά γι’ αυτά θα σας μιλήσω μια άλλη φορά.
Συνήθως τα φτερά των πεταλούδων χρησιμοποιούνταν σκέτα, ενίοτε όμως αποτελούσαν το φόντο κάποιας σιλουέτας ή σκηνής με φυτά, ζώα κ.α., η οποία ζωγραφιζόταν επάνω στο γυάλινο σκέπασμα. Έτσι, τα κοσμήματα αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
Αυτά που απλά περιλαμβάνουν φτερά της πεταλούδας, όπως τα δικά μου.
Αυτά που έχουν γίνει με την τεχνική της ανεστραμμένης ζωγραφικής στο γυαλί με τα φτερά ως φόντο.
Αυτά που περιέχουν ολόκληρη την πεταλούδα και είναι εξαιρετικά σπάνια και μουσειακά κομμάτια - συνήθως πρόκειται για περιδέραια.
Ο τρόπος για να καθορίσει κανείς την παλαιότητα του εκάστοτε κοσμήματος είναι από το στυλ του. Για παράδειγμα, τα δικά μου είναι δεμένα με ασήμι σε χαρακτηριστικό ύφος της δεκαετίας του ‘20. Κάποια από αυτά φέρουν τα αρχικά TLM, του Thomas L. Mott, του ανθρώπου που τα έκανε διάσημα.
Ο Thomas L. Mott ξεκίνησε το εμπόριο κοσμημάτων το 1875, ωστόσο άρχισε να παράγει τα κοσμήματα με πεταλούδες στις αρχές της δεκαετίας του ‘20. Τα εξέθεσε για πρώτη φορά στην Έκθεση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στο Στάδιο Γουέμπλεϊ το 1924, η οποία διήρκησε για σχεδόν δύο χρόνια και τα κοσμήματά του έτσι προσέλκυσαν πολλούς αγοραστές. Μιας και έγινε γνωστός ως ο άνθρωπος που τα έκανε δημοφιλή, σύντομα εξαγόρασε τους ανταγωνιστές του, τον Henry W. King το 1925 και τους Owen Brothers Co. το 1933. Εν τέλει, όμως, η εταιρεία του εξαγοράστηκε από τη λονδρέζικη Shipton & Co. Αυτή ήταν που πατεντάρισε επίσημα και την τεχνική της ζωγραφικής στο γυάλινο σκέπασμα, αλλά και τη χρήση του φτερού της πεταλούδας ως φόντο, το 1922. Κάποια από αυτά τα κοσμήματα, μάλιστα, φέρουν και το νούμερο της πατέντας: 202212 και 202213! (Αν και φημολογείται πως το 202213 είναι λάθος και στην πραγματικότητα αντιστοιχεί σε μια εφεύρεση ενός εξαρτήματος για γραφομηχανές.)
Όπως είδαμε λοιπόν, οι πεταλούδες morpho είναι γηγενείς στη Νότια Αμερική. Ωστόσο τα κοσμήματα είχαν τόσο μεγάλη ζήτηση που σύντομα ξεκίνησε η εκτροφή τωνς πεταλούδων σε ειδικές φάρμες στην Αγγλία, προκειμένου να γίνει η παραγωγή των κοσμημάτων ευκολότερη, αφού τα φτερά τους ήταν εξαιρετικά ευαίσθητα.
Εδώ έρχεται και το λυπηρό κομμάτι της ιστορίας μας. Τα κοσμήματα αυτά έγιναν ΤΟΣΟ δημοφιλή, που είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο οι πεταλούδες morpho σήμερα αποτελούν είδος υπό εξαφάνιση. Δυστυχώς δεν είναι το πρώτο είδος που έχουμε δει να απειλείται με εξαφάνιση ή και να εξαφανίζεται εντελώς από τον πλανήτη μας εξαιτίας της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Σήμερα συνεχίζουν να παράγονται κοσμήματα που περιέχουν φτερά από διάφορα είδη πεταλούδων. Πλέον, βέβαια, για λόγους βιωσιμότητας, τα φτερά λαμβάνονται μόνο αφού οι πεταλούδες έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους. Ωστόσο, εγώ προσωπικά δεν θα αγόραζα ποτέ κάτι τέτοιο.
Αγοράζοντας vintage αντικείμενα, η ποιότητα που παίρνετε είναι πολύ ανώτερη για την ίδια τιμή. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι πως πρόκειται για μια υπεύθυνη αγορά. Δεν συμφωνώ με την πρακτική του βαλσαμώματος ζώων και με στενοχωρεί πολύ η ιδέα του να σκοτώνεις ένα ζώο -ακόμα και κάποιο έντομο- καθαρά για λόγους ματαιοδοξίας. Αγοράζοντας όμως ένα vintage τέτοιο αντικείμενο, απλώς ανακυκλώνεις κάτι που υπάρχει ήδη, σεβόμενος τη θυσία του. Τα ζώα αυτά έχουν πεθάνει προ πολλού, έχουν περάσει στην κατοχή πολλών διαφορετικών ανθρώπων και έτσι δεν συμβάλλεις με κανέναν τρόπο στη θανάτωσή τους ή σε σύγχρονες αμφιβόλου ηθικής πρακτικές λαθροκυνηγών ή ακόμα και νόμιμων παραγωγών. Αντίστοιχη είναι, για παράδειγμα, και η άποψή μου και για τις vintage γούνες, αλλά και για τα βαλσαμωμένα ζώα που βρίσκουμε στα μουσεία Φυσικής Ιστορίας ανά τον κόσμο.
Σήμερα, τα κοσμήματα αυτά είναι εξαιρετικά συλλεκτικά, αλλά μπορείτε ακόμα να αποκτήσετε ένα τέτοιο κομμάτι. Οι τιμές τους δεν είναι καθόλους απαγορευτικές, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε εύκολα με μια πρόχειρη έρευνα στο διαδίκτυο.
Τα κοσμήματα που περιέχουν σκηνές είναι τα πιο συλλεκτικά, εγώ ωστόσο προτιμώ τα απλά κοσμήματα με σκέτα φτερά, όπου μπορείς να παρατηρήσεις καλύτερα την ομορφιά του φτερού και να θαυμάσεις το μεγαλείο της φύσης. Τα κομμάτια που μπορεί κανείς να βρει ευκολότερα είναι οι καρφίτσες. Περιδέραια και βραχιόλια είναι κάπως σπανιότερα, ενώ τα σκουλαρίκια και τα δαχτυλίδια είναι τα πιο σπάνια από όλα. Πράγματι, όταν πρωτοέμαθα για αυτά τα κοσμήματα, πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια, και αποφάσισα ότι ήθελα να αποκτήσω κάποια τέτοια κομμάτια, το δαχτυλίδι ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί και το εντόπισα έπειτα από αναζήτηση αρκετών ετών. Άξιζε, όμως, τον κόπο, διότι κάθε φορά που το παρατηρώ και το φοράω, το απολαμβάνω. Είναι ένα κομμάτι ιστορίας που δεν πρόκειται να επαναληφθεί και συγκινούμαι στην ιδέα ότι τόσες άλλες γυναίκες το φόρεσαν πριν από εμένα, και άλλες τόσες θα το φορέσουν έπειτα, όταν πια φύγει από την κατοχή μου. Δεν ξέρω τι διάρκεια ζωής μπορεί να έχει ένα τέτοιο αντικείμενο - αν μη τι άλλο πρόκειται για οργανική ύλη που αποσυντίθεται και φθείρεται σχετικά γρήγορα, όποια μέθοδο και αν επιστρατεύσεις για να το διατηρήσεις. Ήδη, αν παρατηρήσετε το περιδέραιό μου, στις άκρες του, έχει αποχρωματιστεί. Έχει, όμως, αντέξει ήδη 100 χρόνια και εύχομαι να αντέξει άλλα τόσα και περισσότερα.
Y.Γ. Αγαπάτε το vintage; Δείτε και αυτά τα άρθρα:
Vintage jewellery with real butterfly wings
Today I want to talk to you about an item from my vintage jewellery collection. Behind it, there is a very special, albeit sad story. It’s jewellery made with real butterfly wings. As you can see in our photos, it’s truly beautiful and impressive.
This jewellery began being manufactured in England in the early 1920s. It became fashionable very quickly and the demand was insane. Later on, the craze subsided a little bit, and then the jewellery had a second strong comeback in the 1960s.
But why would someone make jewellery with real butterfly wings? Who created them first? Where does this concept stem from and what symbolisms does it entail?
Butterflies carry deep and strong symbolisms in many different civilisations. In some, they are related to the human soul and it is believed that they carry the spirit or the aura of the dead. Accordingly, interactions between humans and butterflies have always been considered somewhat special. In some religions, having a butterfly land on you, is a sign that your ancestors are close to you and support you. Really, has it ever happened to you for a butterfly to sit on you or to fly around your face? It’s a very strange, special, almost magical or mystical sensation. Some will say it’s luck or a blessing.
Butterflies are also connected in many religions - Christianity being one of them - with the idea of resurrection, rebirth and change. The process of the insect’s transformation from caterpillar to butterfly is one of the reasons why they seem almost magical to us. The transformation of the chrysalis and its enclosing in the cocoon creates associations of introspection and esoteric change. The fact that these insects immerge out of the cocoon even more beautiful and magnificent reflects the concept of personal growth and transformation.
As far as jewellery making is concerned, butterflies are one of the most popular motifs of all time in many cultures. You don’t need to be an entomologist to understand why: the impressive colours and patterns of their wings and their shapes make them an obvious source of inspiration for jewellery designers. Because of the aforementioned symbolisms, butterfly jewellery is often given as a gift to celebrate occasions of personal achievements or important life changes, like getting a degree, getting married or being baptised.
Wearing jewellery made out of real butterflies, thus, carries all of these concepts and symbolisms, and of course that was one of the main reasons why these became so popular. The other reason, obviously, is that they are objectively gorgeous.
To create these pieces, jewellers used the wings of the morpho butterfly. Morpho is a huge category of butterflies, native to South America, that includes 29 subspecies. The beautiful blue colour that you see in the photos, appears only on the top part of the insect’s wings. The strange thing, though, is that they are not really blue! If you examine them with a magnifying glass, you will notice scales similar to those of a fish. These scales refract light and make them look blue, in a similar way to which light gets refracted in the atmosphere and makes the sky look blue! That’s why their iridescent wings are so beautiful, and if you turn the jewellery around the light, you will notice blue and green colours - it’s magical! These scales and changes of colour are also the way to tell if the jewellery is authentic or not, by examining them with a magnifying glass. In fact, in the past, there were thousands of cheap imitations produced - keep in mind that the real ones were obviously very expensive to buy. However, imitations are still collectible - they are, after all, 100 year old antiques too.
To manufacture them, jewellers embalmed the butterflies and pinned them on a base, which would make the piece’s background. Then, they covered the background with a domed or flat piece of glass and they set the piece with sterling silver, to create necklaces, bracelets, rings, earrings, brooches, cufflinks etc. The technique of setting the metal with a glass cover was invented in the 1920s and at the time, lockets and brooches with dried encased flowers also became super popular - but I’ll tell you all about this another time.
Usually, the wings were used plain, but sometimes, they would just be the background of a scene including silhouettes, animals, plants, etc. which would be painted on the back of the glass dome and reversed. The jewellery is therefore divided into three categories:
The ones that simply encase the wings, like mine.
The ones that incorporated the reverse painting technique.
The ones that incorporated a whole butterfly, and are extremely rare, usually museum pieces. Most of them are necklaces.
The way you can tell how old a piece is, is by its style. For example, mine are set in silver in a style and shape that was very popular in the 1920s. Some pieces have the initial TLM on them, after the man that made them famous.
Thomas L. Mott started trading jewellery in 1875, but he only started producing these butterfly pieces in the 1920s. He first exhibited them in the Imperial Exhibition in Wembley Stadium in 1924. It lasted for almost two years, so his jewellery were able to attract a lot of buyers. Since he became known as the man who made them popular, he soon bought his competitors, Henry W. King in 1925 and Owen Brothers Co. in 1933. In the end, though, his company was bought by the London-based Shipton & Co. They were the ones that officially patented the technique of reverse glass painting and the use of butterfly wings as a background. Some of the pieces they created, do in fact carry the patent number: 202212 and 202213! It is however rumoured that in reality number 202213 is a mistake and it in fact corresponds to an invention regarding a part for typewriters.
As we’ve seen, morpho butterflies are native to South America. However, the jewellery was so popular and in such demand, that soon, they started to breed them in special farms in England. This made the production of the jewellery much easier, since the wings were extremely sensitive and difficult to transfer.
This is where we get to the sad part of our story. These jewellery became SO popular, that they are the main reason why these gorgeous animals are facing extinction today. Unfortunately, it’s not the first species we’ve seen threatened with extinction or become extinct from our planet due to human vanity.
Today, there is still butterfly wing jewellery being produced, from different species. Of course, for sustainability reasons, the wings are taken only after the butterflies have completed their life cycle. However, I personally would never buy something like this.
By buying vintage objects, the quality you get is much higher for the same price. Most importantly, though, it is a responsible purchase. I do not agree with the practice of stuffing animals and the idea of killing an animal -even if it’s an insect- for vanity, makes me very sad. But by buying a vintage object, you are simply recycling something that already exists, respecting its sacrifice. These animals have died a long time ago, have been possessed by many different people and thus you are in no way participating in killing them or in any other contemporary practices of questionable morality or even legal production. Accordingly, I believe the same about vintage fur, for example, or even stuffed animals that we find in museums of natural history around the world.
Today, these pieces are extremely collectible - but you can still buy them. Their prices are not prohibitive, as you will see with a quick search online.
Jewellery that contains scenes are more collectible, but I prefer the simpler ones, with the plain wings, where you can study the beauty of the wing and admire nature’s wonder. The pieces you can find the easiest are brooches and pins. Necklaces and bracelets are somewhat rarer, whereas earrings and rings are the toughest to find. Indeed, when I first learned about butterfly jewellery, about 15 years ago, and I decided that I wanted to buy some pieces, the ring was the one that took me the longest - I finally found one after years and years of searching. It was worth the wait though, because every time I wear it and observe it, I enjoy it. It’s a part of history that is not going to be repeated and I get so moved by the idea that many other women wore it before me and many more will wear it after me, when it’s not in my possession anymore. I don’t know how long something like this can last - after all, it’s organic matter that decomposes relatively fast, no matter what methods you go about trying to preserve it. If you observe my locket, in the photos, it’s already decolourised around the sides. But it has lived for 100 years already and I hope that it lasts for another 100 and more.
P.S. Do you love vintage? Check out these articles too!
