To ταπεινό μελάτο αυγό και μια όμορφη παράδοση
Η ιδέα για αυτό το ποστ ήρθε όταν η μητέρα μου μού έκανε δώρο για τα Χριστούγεννα ένα ασημένιο vintage σετ πρωινού, από αυτά που κάποτε χαρίζονταν σε νέους γονείς για τη γέννηση ή τη βάπτιση του μωρού τους. Ένα τέτοιο σετ περιλάμβανε συνήθως μια αυγοθήκη και ένα κουταλάκι, ενώ ενίοτε μπορεί να ήταν και πιο εκτεταμένο, όπως το δικό μας, που περιέχει επιπλέον μια κούπα για τσάι και έναν κρίκο για υφασμάτινη πετσέτα. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες συνηθίζεται επίσης τόσο το δώρο αυτό, καθώς και άλλα ασημένια αντικείμενα, όπως κουδουνίστρες, παραμάνες για τις πάνες του μωρού ή φυλαχτά. Συχνά τα αντικείμενα αυτά μάλιστα εγχαράσσονται και με το βαπτιστικό όνομα ή τα αρχικά του μωρού.
Πώς όμως ξεκίνησε αυτή η παράδοση και γιατί;
Το ασήμι, ως υλικό, φέρει καταρχάς ποικίλους συμβολισμούς. Ένας από αυτούς έχει προκύψει πολύ πριν τη δημιουργία της χριστιανικής εκκλησίας και έχει να κάνει με την ιδιότητά του να “ξορκίζει το κακό”, τον διάβολο ή τα κακά πνεύματα. Στα νεογέννητα δινόταν συχνά ως δώρο ένα ασημένιο νόμισμα, που ενίοτε ραβόταν από τη μητέρα μέσα στα ρούχα του μωρού και αντιμετωπιζόταν κατά κάποιον τρόπο ως φυλαχτό.
Προχωρώντας προς τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, τα μέλη μιας εκκλησίας συνηθιζόταν να αναλαμβάνουν τον ρόλο του προστάτη και “χορηγού” τω νέων μελών. Αυτό προέκυψε από τον φόβο των διωγμών από μη Χριστιανούς, εξαιτίας των οποίων οι γονείς αναγκάζονταν να ζητούν από φίλους ή συγγενείς που ήταν μέλη της εκκλησίας να γίνουν νονοί και προστάτες του παιδιού τους. Ως εκ τούτου, το δώρο της βάπτισης συμβόλιζε τα δώρα που δόθηκαν στον Ιησού από τους τρεις μάγους μετά τη γέννησή του.
Το ασήμι, λοιπόν, μιας και ήταν ένα υλικό που κόστιζε αρκετά, έφερε επιπλέον και τον συμβολισμό της ευμάρειας και το να δωρίζει κάποιος ασήμι σε ένα μωρό έφερε την ελπίδα ότι η ευμάρεια και η γενικότερη καλοτυχία θα ακολουθούσε το παιδί καθώς αυτό θα μεγάλωνε. Στην αγγλική γλώσσα υπάρχει, για παράδειγμα, η φράση “born with a silver spoon in one’s mouth”, (γεννήθηκε με ασημένιο κουτάλι στο στόμα) που σημαίνει ότι το παιδί έχει γεννηθεί σε πλούσιο σπίτι.
Πιστεύεται πως η φράση προέρχεται από τον μεσαίωνα, όταν οι γονείς έβαζαν στα παιδιά ένα ασημένιο κουτάλι στο στόμα, καθώς θεωρούσαν ότι αυτό θα ξορκίσει την πανούκλα. Ίσως αυτό σχετίζεται με τις αντιβακτηριδιακές ιδιότητες του ασημιού - πάντως η συνήθεια προέυψε από την παρατήρηση ότι τα παιδιά που προέρχονταν από ευκατάστατες οικογένειες (και άρα είχα ασημένια κουτάλια) σημείωναν καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Το γεγονός, επίσης, ότι τα ασημένια σκεύη δεν μεταδίδουν βακτήρια, επομένως δεν χρειάζεται να αποστειρωθούν, τα καθιστά ιδανικά για τη διατροφή του μωρού, και ειδικά για την πρώτη του επαφή με τη στέρεα τροφή. Επίσης, το ασήμι, χάρη στην επεξεργασία του κατά την παρασκευή των σκευών, δεν είναι τοξικό, σε αντίθεση με άλλα μέταλλα ή άλλα υλικά, που όταν έρχονται σε επαφή με τη ζεστή τροφή μπορεί να απελευθερώνουν τοξικές ουσίες στο φαγητό.
Και πάμε τώρα στο αυγό, που είναι και ο πρωταγωνιστής του σημερινού μας ποστ. Ο “βασιλιάς”, λοιπόν, των ασημένιων δώρων βάπτισης ήταν κάποτε η αυγουλιέρα και το κουταλάκι. Αυτό αποτέλεσε παράδοση και στη χώρα μας, όπως μπορούμε να δούμε από συλλογές μουσείων που συμπεριλαμβάνουν τέτοιου είδους εκθέματα, όπως οι αυγοθήκες της δεκαετίας του ‘50 που μπορεί να δει κανείς στο μουσείο Μπενάκη. Από αυτή την εποχή είναι και το δικό μας σετ που βλέπετε στις φωτογραφίες. Το σετ αυτό πρέπει να κόστιζε αρκετά την εποχή εκείνη, κρίνοντας από το περιεχόμενο, αλλά και την πολυτέλεια του ίδιου του κουτιού, τη σατέν επένδυση και την επικάλυψη με sharkskin που ήταν πολύ της μόδας.
Τι έχει να κάνει, λοιπόν, το αυγό με τα μωρά; Το αυγό, ως τροφή, από την απαρχή της ανθρωπότητας, αποτελούσε σύμβολο του κύκλου της ζωής από τη γέννηση ως τον θάνατο και ξανά από την αρχή. Στη χριστιανική πίστη παίρνει ξανά αυτό τον ρόλο, για αυτό εξάλλου το βλέπουμε να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο το Πάσχα, όπου συνδέεται με τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού και τον εορτασμό της από τους πιστούς. Η εισαγωγή του αυγού αποτελεί κομβικό σημείο στη διατροφή ενός μωρού και φυσικά εξαιτίας των αλλεργιών που συχνά προκύπτουν πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Επειδή όμως είναι μια εξαιρετικά θρεπτική τροφή, ακόμα και σήμερα, πόσω μάλλον στα βάθη των αιώνων που δεν υπήρχαν εύκολα άλλες διαθέσιμες τροφές εξίσου θρεπτικές, αποτελεί έναν σταθμό στην εισαγωγή των στερεών τροφών. Επειδή αυτή προκύπτει μετά τον 8ο-9ο μήνα, δε, συχνά συμπίτπει περίπου χρονικά και με τη βάπτιση του παιδιού, έτσι, λοιπόν, πιθανολογώ ότι προέκυψε και ως δώρο για τη βάπτιση.
Σε κάθε περίπτωση, τα μικρά παιδιά αγαπούν συνήθως τα αυγά και ιδιαίτερα τα μελάτα. Το βούτηγμα του ψωμιού μέσα στο αυγό, εξ’ άλλου, είναι και ένα ευχάριστο παιχνίδι. Κρίνοντας από τον δικό μου γιο, για παράδειγμα, πολλές φορές ζητάει να του φτιάξουμε αυγό μελάτο και καταλήγει περισσότερο να παίζει, παρά να τρώει! Ωστόσο, καθώς είναι μια τόσο θρεπτική και πλήρης τροφή, ακόμα και οι δύο μπουκιές είναι καλύτερες από το ολότελα - όπως ξέρει κάθε μαμά και μπαμπάς που έχει να αντιμετωπίσει τις διατροφικές δυστροπίες του παιδιού της/του σε καθημερινή βάση! Στην Αγγλία, το ψωμάκι που συνοδεύει τα αυγά συνηθίζετα να κόβεται σε μακρόστενες φέτες που διευκολύνουν το βούτηγμα, και αυτές έχουν επικρατήσει εδώ και αρκετές δεκαετίες να αποκαλούνται soldiers (στρατιώτες), μια ονομασία που βρίσκω πολύ διασκεδαστική, αν τη σκεφτεί κανείς συμβολικά.
Αλλά το μελάτο αυγό με φρυγανισμένο ψωμί δεν χρειάζεται να σερβίρεται μόνο σε παιδιά! Είναι ένα ευχάριστο και χορταστικό πρωινό για μικρούς και μεγάλους ή μπορεί να γίνει και ένα ωραίο ελαφρύ γεύμα. Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι αποτελεί πηγή πρωτεϊνης, σιδήρου και βιταμινών Α, D, E και Β12. Αν θέλουμε, δε, να κάνουμε το γεύμα αυτό λιγότερο παχυντικό, μπορούμε να αντικαταστήσουμε το ψωμί με ωμά λαχανικά, όπως αγγούρι, καρότο ή πιπεριά ή ίσως σπαράγγια στον ατμό για μια πιο πολυτελή παραλλαγή. Μιας και βρισκόμαστε, λοιπόν, στον μήνα Ιανουάριο, μετά από τις κραιπάλες και τις υπερβολές των γιορτών, ας εντάξουμε αυτό το ελαφρύ και θρεπτικό γεύμα στην καθημερινότητά μας!
Και ως υστερόγραφο, δεν θα ήταν όμορφα να επιστρέψει και η παράδοση αυτού του δώρου στα μωρά, με όλους τους συμβολισμούς και την ιστορία που εμπεριέχει;
Υλικά:
1 αυγό
3 φέτες ψωμί του τοστ
αλάτι & πιπέρι
λίγο βούτυρο για επάλειψη
Μέθοδος:
Σε ένα κατσαρολάκι βάζουμε νερό να βράσει.
Μόλις βράσει το νερό βυθίζουμε μέσα με τη βοήθεια ενός κουταλιού το αυγό.
Στο μεταξύ, φρυγανίζουμε το ψωμί και το κόβουμε σε λεπτές φέτες (soldiers).
Έπειτα από τρεισήμισι ή τέσσερα λεπτά αφαιρούμε το αυγό και το βάζουμε κάτω από τρεχούμενο κρύο νερό για μερικά δευτερόλεπτα.
Τοποθετούμε το αυγό στην αυγουλιέρα, σπάμε το τσόφλι στην επάνω πλευρά και κόβουμε την κορυφή του με ένα μαχαίρι.
Βάζουμε αλατοπίπερο και σερβίρουμε το αυγό με τις φέτες ψωμιού, αλειμμένες με βούτυρο στο πλάι.
Egg and soldiers - a beautiful tradition
The idea for this post came when my mother gave me as a Christmas present a vintage silver breakfast set, like the ones that used to be gifted to new parents for the birth or the baptism of their babies. A set like this usually included an egg cup and a spoon, and sometimes it could be even more elaborate, like the one you see in our photos which also includes a tea cup and a napkin ring. In other European countries it was also customary to give this as a baptism gift, as well as other silver objects like rattles, nappy pins or charms. Often, these objects were engraved with the baby’s Christian name or its initials.
So how and why did this tradition start?
Silver, as a material, carries several symbolisms and connotations. One of them came about long before the foundation of the Christian religion and has to do with the material’s property of warding off evil, the devil or any malicious spirits. Back then, a silver coin was often given to new-borns, and it was sometimes sewn by their mother into the baby’s clothes, therefore acting as a protective charm.
Moving into the first centuries of Christianity, it was customary for the members of a church to take the role of a protector and sponsor of the new members. This was a result of the fear of prosecution by non-Christians, because of which parents were forced to ask friends or family members to become the baby’s Godparents and thus, protectors. Accordingly, the gift that was given for a baptism became a symbol of the gifts that were brought to Jesus by the three Kings upon his birth.
Since silver was an expensive material, it also carried the symbolism of prosperity and gifting it to a baby gave hope that this prosperity and good luck would follow it as it was growing up. In English there is, for example, the expression “born with a silver spoon in one’s mouth”, which means that the child is born in a rich home.
It is believed that the phrase comes from the Middle Ages, when parents used to shove a silver spoon in their baby’s mouth, since they believed that this would protect it from the plague. Perhaps this is related to the antibacterial properties of silver, however, the habit came about by the observation that children who came from prosperous families (and therefore owned silver spoons) were showing better chances of survival. The fact that silver cutlery and crockery do not transmit bacteria, and therefore do not need to be sterilised, makes them ideal for feeding babies, especially for the baby’s first contact with solid food. Moreover, silver, thanks to the way it is processed is not toxic, as opposed to other types of metal, which when they come to contact with hot food might release toxic substances into the food.
And now, let’s move on to the egg, which is the protagonist of today’s post. The “king” of silver baptism gifts was, once upon a time, the egg cup and the spoon. This became a tradition in Greece as well, as we can see from museum collections that include such exhibits, like the egg cups of the 1950s that one can see in the Benaki museum collection. Our set also comes from that era and it must have cost a lot of money back then, judging from the contents, but also the luxurious box itself, its satin inlay and the sharkskin cover, which was very fashionable at the time.
What do eggs have to do with babies, then? Egg, since the beginning of humanity, has been a symbol of the circle of life, form birth to death and rebirth all over again. In the Christian faith, it takes this role once again which is why we see it play a central part in Easter, connected to the death and resurrection of Jesus Christ and its celebration by believers. The introduction of egg plays a pivotal role in a baby’s nutrition, and of course, because of the allergies that sometimes arise, it needs to be introduced very carefully. Because it is a particularly nutritious food, even today, let alone in the past centuries, when not many other foods of such nutritious value were easily available, it was an important milestone in the process of introducing solid foods. Because the egg is usually introduced after the 8th or 9th month it tends to roughly coincide with the baby’s baptism. So, I am theorising that it came to be an obvious choice as a baptism gift.
In any case, young kids love eggs, and especially soft-boiled ones. Dipping the bread inside the egg is, amongst others, a pleasant little game. My son sometimes asks us to make him an egg and ends up mostly playing with it rather than eating it! However, since it is such a nutritious and wholesome option, even two bites are better than none, as any mom or dad who has to deal with their child’s nutritional temperament can attest. In England, the toasted bread that usually accompanies eggs is often cut into thin stripes, which makes dipping it much easier. These are traditionally called ‘soldiers’, which is a name that I find very amusing, if one thinks of the symbolisms it carries.
But a soft boiled egg needn’t be a meal exclusively for children. It is a tasty and hearty breakfast and it can also be a lovely quick and light lunch. Besides, let’s not forget that it is a fantastic source of protein, iron and vitamin A, D, E and B12. If, in fact, we would like to make this meal less calorific, we can substitute the bread with raw vegetables, such as cucumber, carrot or pepper, or even steamed asparagus for a more luxurious variation. Since we are in the middle of January, after the excess and eating sprees of the holidays, let’s introduce this light and nutritious meal into our diet.
And, as a postscript, wouldn’t it be lovely if this beautiful tradition of giving this gift to babies, with all its history and connotations, finally returned?
Ingredients:
1 egg
3 slices of bread for toasting
salt and pepper
butter, for spreading
Method:
In a pot, put some water to boil.
As soon as it boils, dip the egg in the water.
In the meantime, toast the bread and cut into thin stripes (soldiers).
After 3 1/2 or 4 minutes, remove the egg and put it under cool running water for 1 minute, to cool it down.
Place the egg in the egg cup, remove the shell and cut the top off with a knife.
Season with salt and pepper and serve the egg with the soldiers, toasted and buttered.
