Τα 10 ωραιότερα vintage αρώματα που έγραψαν ιστορία
Λένε πως η όσφρηση είναι η πιο ισχυρή από τις 5 αισθήσεις και αυτή που έχει την ιδιότητα να ξυπνά και να ξαναζωντανεύει ξεχασμένες αναμνήσεις όσο καμία άλλη. Η μυρωδιά ενός φαγητού ή ενός λουλουδιού μπορεί να γίνει όχημα να αναλογιστούμε ολόκληρη την παιδική μας ηλικία, όπως στην περίπτωση του Μαρσέλ Προυστ και των μαντλέν με άρωμα λεμόνι στην περίφημη σκηνή από το Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο ή του Καζαντζάκη, που στην Αναφορά στον Γκρέκο, έγραφε για τη γαζία: "τα ευωδάτα κίτρινα λουλούδια της, τα ‘βαζε η μητέρα μου στις κασέλες και τα σώρουχά μας, τα σεντόνια μας, όλη μου η παιδική ηλικία μύριζε γαζία". Έτσι κι εγώ έχω τις δικές μου μυρωδιές που μου θυμίζουν ανθρώπους, ιστορίες και καταστάσεις, αλλά αυτό εδώ το ποστ αφορά συγκεκριμένα αρώματα - αυτά που πωλούνται στα αρωματοπωλεία.
Τα αρώματα, θέλοντας και μη, τα συνδέουμε με αγαπημένα (ή και μισητά) μας πρόσωπα, πρώην, νυν και επίδοξους εραστές ή και τον εαυτό μας, σε μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μας. Όποιον και να ρωτήσετε, σίγουρα θα έχει μια ιστορία να σας πει για κάποια κολώνια που δεν αντέχει να μυρίζει, επειδή του θυμίζει κάτι δυσάρεστο. Και είμαι βέβαιη πως κι εσάς μια μέρα θα σας έτυχε κάποιος άγνωστος ξαφνικά να νιώσει απρόσμενα οικεία μαζί σας μόνο και μόνο εξαιτίας του αρώματος που φορούσατε. Το άρωμα, λοιπόν, που φοράω τελευταία στάθηκε η αφορμή για αυτό το ποστ. Η ιδέα μου ήρθε όταν η Catherine, γνωρίζοντας πόσο αγαπώ τα παλιομοδίτικα, ρετρό αρώματα, μου έκανε δώρο το Shalimar του Guerlain. Το Shalimar έγινε αυτομάτως το αγαπημένο μου αξεσουάρ, που είναι απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η vintage χρονοκάψουλα στην οποία μου αρέσει να τρυπώνω όταν ντύνομαι Madame Gâteaux. Αναζητώντας trivia για το Shalimar, στη συνέχεια, μπήκα σε σκέψεις, για το ποια ήταν τα καλύτερα αρώματα των αγαπημένων μου δεκαετιών και τελικά αποφάσισα να φτιάξω μια λίστα με τα sine qua non αρώματα κάθε vintage loving γκαρνταρόμπας.
Το καλό που σας θέλω, λοιπόν, αφού τα διαβάσετε προσεκτικά, σπεύστε να τα μυρίσετε και να διαλέξετε αυτό που ταιριάζει περισσότερο στο στυλ και την ιδιοσυγκρασία σας - και μη σας ξαναπιάσω να φεύγετε αναρωμάτιστη από το σπίτι!
Εννοείται πως αυτή λίστα δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει με το Chanel No.5, το οποίο κυκλοφόρησε το 1921. Η Κοκό Σανέλ είχε πει πως "μια γυναίκα που δεν φοράει άρωμα, δεν έχει μέλλον" και φαίνεται πως η ατάκα έπιασε, αφού το Chanel No. 5 παραμένει ακόμα και σήμερα ένα από τα διασημότερα αρώματα όλων των εποχών, με ένα μπουκάλι να πωλείται κατά μέσο όρο ανά 30 δευτερόλεπτα. Το νούμερο 5 ήταν ο τυχερός αριθμός της Κοκό Σανέλ: η επίσημη παρουσίαση του αρώματος έγινε στις 5/5/21, ενώ τις κολεξιόν της τις παρουσίαζε πάντα τον πέμπτο μήνα της εκάστοτε χρονιάς. Αλλά και το νούμερο του αρώματος δεν δόθηκε τυχαία: τη δημιουργία του ανέλαβε ο Ernest Beaux και οι αλδεΰδες που χρησιμοποίησε στο Chanel No. 5 είναι κατ' εξοχήν υπεύθυνες για την ξεχωριστή αίσθηση φρεσκάδας στα λουλούδια που συμπεριλήφθηκαν στη σύνθεση. Ο μύθος λέει πως από ένα λάθος στο εργαστήριο, βρέθηκε στη σύνθεση ένα ποσοστό αλδεϋδών πολύ μεγαλύτερο απ' όσο είχε αρχικά υπολογιστεί και έτσι ο Beaux παρουσίασε στην Κοκό Σανέλ δέκα φιαλίδια παραλλαγές με τα νούμερα 1 έως 5 και 20 έως 24 - από τα οποία φυσικά εκείνη διάλεξε το 5. Οι πωλήσεις του Chanel No. 5 εκτοξεύτηκαν στα ύψη τη δεκαετία του '50, όταν η Μέριλιν Μονρό είπε -προκαλώντας σάλο- σε μια συνέντευξή της στο Marie Claire, πως όταν κοιμάται δεν φοράει τίποτα άλλο παρά μερικές σταγόνες από αυτό. Ο συνδυασμός τριαντάφυλλων, εσπεριδοειδών και βανίλιας αφήνει ένα εξαιρετικά αισθησιακό ίχνος. Η καρδιά του αρώματος προέρχεται από ένα ιδιαίτερο τριαντάφυλλο της ποικιλίας Centifolia που καλλιεργείται στο Grasse της Γαλλίας, μια περιοχή που θεωρείται η πρωτεύουσα των αρωμάτων του κόσμου - εκεί τοποθετείται και η δράση στο διάσημο μυθιστόρημα Το άρωμα του Πάτρικ Ζίσκιντ.
Το Shalimar του οίκου Guerlain κυκλοφόρησε το 1925, πράγμα που μπορείτε άλλωστε να διαπιστώσετε και από το χαρακτηριστικά art deco σχήμα του μπουκαλιού του. Λέγεται πως η έμπνευση πίσω από το άρωμα ήταν η πριγκήπισσα της Περσίας Mumtaz Mahal, η γυναίκα για την οποία ο Ινδός πρίγκηπας Shah Jehan έχτισε το ξακουστό Ταζ Μαχάλ. Το άρωμα πήρε το όνομά του από τους κήπους Σαλιμάρ, στη Λαχόρη του Πακιστάν, που επίσης φτιάχτηκαν για εκείνη - στους κήπους λέγεται πως "ανθισε" ο έρωτάς τους. Ο Ernest Beaux, δημιουργός του Chanel No.5, έκανε ένα περίφημο κομπλιμέντο στον Jacques Guerlain λέγοντας πως αν ο ίδιος είχε χρησιμοποιήσει τόσο πολλή βανίλια, το μόνο που θα είχε καταφέρει να φτιάξει θα ήταν κρεμ πατισερί, ενώ ο Guerlain κατάφερε και δημιούργησε ένα τέτοιο άρωμα.
Το Miss Dior είναι προσωπικά το αγαπημένο μου άρωμα και μόλις πρόσφατα ανακάλυψα ότι υπάρχει ήδη από το 1947. Οι πικάντικες νότες κόλιαντρου και πιπεριού συνδυάζονται αρμονικά με το γλυκό άρωμα τουμπερόζας, ενώ η ζεστασιά του κεχριμπαριού το απογειώνει. Μετά τον πόλεμο, άρχισαν να γίνονται της μόδας τα πιο ελαφρά και φρέσκα αρώματα και ο Christian Dior δημιούργησε αυτό το άρωμα, που απευθύνεται σε δεσποινίδες, προς τιμήν της αδερφής του, Catherine. Η Miss Dior ήταν για εκείνον η γυναίκα που ενσάρκωνε όλα τα χαρακτηριστικά του οίκου του: τη θηλυκότητα, την κομψότητα, την πολυτέλεια. Κανονικά, σε μια σωστή λίστα με vintage αρώματα θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε και τα περίφημα Diorella και Diorissimo, αλλά ο αριθμός 10 με περιορίζει στο να διαλέξω μονάχα το αγαπημένο μου ανάμεσά τους. Άλλωστε, αυτό ήταν και το πρώτο άρωμα του Christian Dior - λέγεται πως κάθε βδομάδα, ψεκαζόταν πάνω από 1 λίτρο Miss Dior για να αρωματίσει το ατελιέ του. Το πρώτο μπουκάλι Miss Dior είχε σχήμα αμφορέα, όμως σύντομα αντικαταστάθηκε από το ορθογώνιο σχήμα, το οποίο σε διάφορες παραλλαγές, παραμένει ως σήμερα.
Το L'air du temps της Nina Ricci δημιουργήθηκε το 1948 και έχει νότες γιασεμιού, σανδαλόξυλου και περγαμόντου. Το μπουκάλι του είναι ένα έργο τέχνης και το περιστέρι στο καπάκι συμβολίζει την ειρήνη - μην ξεχνάμε και πάλι ότι βρισκόμαστε λίγα χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Tο μπουκάλι του πάντοτε σχεδιαζόταν από τον περίφημο οίκο Lalique και έχει λανσαριστεί σε διάφορες παραλλαγές, αλλά το περιστέρι δεν λείπει ποτέ από τον σχεδιασμό του. Λέγεται πως είναι η απλότητά του αυτή που κάνει το L' air du temps τόσο ιδιαίτερο: περιέχει μόλις 30 συστατικά, που θεωρούνται πολύ λίγα για ένα άρωμα του είδους του.
Το Joy του Jean Patou. Λέγεται ότι για να παραχθούν μόλις 30 ml από το άρωμα αυτό, που πωλήθηκε σε μόλις 200 από τους καλύτερους πελάτες του Patou όταν πρωτολανσαρίστηκε, στο αποκορύφωμα της Μεγάλης Ύφεσης, χρειάζονταν 10.600 γιασεμιά και 336 τριαντάφυλλα - καταλαβαίνετε λοιπόν για τι πολυτέλεια μιλάμε. Κι όμως, σημείωσε αυτόματα τεράστια επιτυχία και σήμερα θεωρείται από τα κλασικότερα στην κατηγορία των φλόραλ αρωμάτων, ενώ παραμένει και ένα από τα ακριβότερα στον κόσμο. Για την ιστορία, βρίσκω πολύ διασκεδαστικό και το ότι ο Jean Patou είχε νωρίτερα λανσάρει και τρία ακόμη αρώματα: ένα για μελαχρινές, ένα για ξανθές και ένα για κοκκινομάλλες, που λέγονταν Amour-Amour, Que Sais-je και Adieu Sagesse, αντίστοιχα.
Το Arpège είναι ένα άρωμα που παρήγγειλε να σχεδιαστεί η Jeanne Lanvin το 1927, για να γιορτάσει τα τριακοστά γενέθλια της κόρης της, Μαργκερίτ. Η Μαργκερίτ ήταν η μούσα της και παντοτινή πηγή έμπνευσής της και η Jeanne θέλησε να απαθανατίσει την αγάπη της για την κόρη της σε ένα σχέδιο που έμελλε να γίνει το λογότυπο του οίκου: απεικονίζει τη μητέρα που σκύβει και πλησιάζει την κόρη και είναι εμπνευσμένο από μια φωτογραφία τους σε ένα μπαλ μασκέ. Το λογότυπο φυσικά βρίσκεται και πάνω στο χαρακτηριστικά αρ ντεκό μαύρο μπουκάλι του Arpège. Το άρωμα περιέχει νότες βανίλιας, σανδαλόξυλου, καθώς και το λουλούδι ylang-ylang, που φύεται στη Μαδαγασκάρη και το όνομά του σημαίνει "το λουλούδι των λουλουδιών".
To Narcisse Noir του οίκου Caron, δημιουργήθηκε το 1911. H Caron είναι μια από τις παλαιότερες παριζιάνικες αρωματοποιίες και ιδρύθηκε το 1904. Ο οίκος είναι γνωστός για τη δυνατότητα που προσφέρει να ξαναγεμίσουν οι πελάτες τα μπουκάλια των αρωμάτων τους από τις πολυτελείς γυάλες από κρύσταλλο Μπακαρά και επιχρυσωμένες βρύσες που βρίσκονται στα καταστήματά του. H ηθοποιός Gloria Swanson, που ήταν μανιακή συλλέκτρια αρωμάτων και φημολογείται πως τη δεκαετία του '20 ξόδευε $500 τον μήνα σε αρώματα, λέγεται πως απαίτησε το στούντιο στα γυρίσματα της ταινίας Sunset Boulevard (1950) να ψεκάζεται καθημερινά με το Narcisse Noir. Μεταξύ των σύγxρονων celebrities που το αγαπούν βρίσκεται και η βασίλισσα του μπουρλέσκ Dita von Teese - και αυτό λέει από μόνο του πολλά. Ανάμεσα στα λουλούδια από τα οποία αποτελείται ξεχωρίζουν το τριαντάφυλλο και ο ανθός πορτοκαλιού, ενώ η ιδιαίτερα αισθησιακή του μυρωδιά θα σας κάνει να απορήσετε γιατί είχε επικρατήσει κάποτε να λένε πως "τα αρώματα του Guerlain δωρίζονται στις ερωμένες, ενώ τoυ Caron στις συζύγους". Να σημειώσουμε και το εκπληκτικό μπουκάλι, που παραπέμπει σε μελανοδοχείο, με το μαύρο καπάκι σε σχήμα λουλουδιού και τη χρυσή κλωστή τυλιγμένη γύρω από λαιμό του.
Το Youth Dew της Estée Lauder, σχεδιάστηκε το 1953 και αρχικά λανσαρίστηκε ως έλαιο για το μπάνιο. Ένας λόγος που το συμπεριέλαβα σε αυτή τη λίστα είναι η άκρως φεμινιστική προσέγγιση της καμπάνιας του: το Youth Dew προωθήθηκε ως ένα άρωμα που ενθάρρυνε τις γυναίκες να τo αγοράσουν για τον εαυτό τους αντί να περιμένουν έναν άντρα να τους το χαρίσει. Αυτή η νοοτροπία άλλωστε χαρακτήριζε και την ίδια την Estée Lauder, μια γυναίκα εντελώς ανεξάρτητη και αυτοδημιούργητη, ενώ η καμπάνια αυτή ήταν επαναστατική. Τα αρώματα ήταν ως τότε κάτι που παραδοσιακά χάριζαν οι άντρες στις γυναίκες, κάτι το ιδιαίτερα πολυτελές, που οι ίδιες αισθάνονταν ένοχα να δωρίσουν στον εαυτό τους. Η Estée Lauder προέβλεψε λοιπόν, ότι μια γυναίκα θα αγόραζε πολύ πιο εύκολα ένα καλλυντικό, παρά ένα άρωμα για τον εαυτό της - και η ιδέα της στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Κι αν βλέπετε κι εσείς φανατικά, όπως κι εγώ, τη νέα μίνι σειρά Feud με θέμα την αντιπαλότητα μεταξύ της Betty Davis και της Joan Crawford, θα έχετε δει τις σκηνές που αφορούν τον γάμο της δεύτερης με τον μεγιστάνα της Pepsi, Alfred Steele. Η Joan Crawford, λοιπόν, λάτρευε το Youth Dew και δήλωσε επανειλημμένα ότι χάρη σ' αυτό την ερωτεύτηκε ο Steele. To Youth Dew ανήκει στην κατηγορία των οριεντάλ αρωμάτων και μυρίζοντάς το, οι πρώτες νότες που θα ξεχωρίσετε είναι αυτές του πεύκου, του γλυκάνισου, της κανέλας και της λεβάντας. (Από αριστερά, με τη φορά του ρολογιού: το Youth Dew, η Estée Lauder, η Joan Crawford τη μέρα του γάμου της με τον Alfred Steele και μια vintage διαφήμιση του Youth Dew.)
To L' Interdit το δημιούργησε ο Hubert de Givenchy το 1957 και ήταν ένας φόρος τιμής στην Audrey Hepburn, που στάθηκε η μούσα του διάσημου σχεδιαστή σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους, όταν ανέλαβε να την ντύσει για τη Sabrina, το 1953. H Hepburn φόραγε το άρωμα αποκλειστικά για αρκετά χρόνια, ώσπου τη δεκαετία του '60 τελικά κυκλοφόρησε στην αγορά για το ευρύ κοινό. Το άρωμα συνεχίζει να κυκλοφορεί με την ίδια συνταγή, αλλά το μπουκάλι του έχει επαναλανσαριστεί. Οι νότες που κυριαρχούν είναι το περγαμόντο, η αγριοφράουλα και το πιπέρι.
To Jolie Madame του οίκου Balmain. Δημιουργήθηκε το 1953 και η "μύτη" πίσω από τη δημιουργία του είναι η αρωματοποιός Germaine Cellier, που είναι υπεύθυνη για πολλά ακόμα κορυφαία αρώματα της εποχής. Το άρωμα είχε τέτοια επιτυχία, που ο Balmain έδωσε το όνομα "Jolie Madame" σε ολόκληρη την κολεξιόν του. Η Germaine Cellier, εντωμεταξύ, είναι μια ξεχωριστή περσόνα της εποχής, που αξίζει ένα άρθρο από μόνη της. Θα σας πω μερικά μόνο hints για να κάνετε εικόνα: ήταν μια ψιλόλιγνη ξανθιά που αγαπούσε τα ταγέρ του Βalmain, πόζαρε για τον ζωγράφο André Derain, ήταν στενή φίλη του Ζαν Κοκτώ, είχε τρία dachshund ονόματι Cléopatra, Félix, and Valentin και έναν παπαγάλο τον οποίο είχε μάθει να τραγουδάει το Etoile des Neiges. Δεν ξέρω αν σας αρέσει κι εσάς να παίζετε αυτό το παιχνίδι όπου διαλέγεις ποιους διάσημους καλεσμένους θα καλούσες σε ένα φανταστικό δείπνο, πάντως εγώ στο δικό μου tea party θα την καλούσα σίγουρα. Δυστυχώς το Jolie Madame δεν κυκλοφορεί πια με την αρχική του φόρμουλα, όμως το συμπεριέλαβα για την ιστορία του.