Το afternoon tea και η ιστορία του: από τη δούκισσα του Μπέντφορντ στις τσαγερί του Savoy και του Ritz.

Ας συστηθούμε με το afternoon tea. Στις αρχές του 19ου αιωνα, το τσάι είχε καθιερωθεί στην Αγγλία ως ρόφημα και η κατανάλωσή του είχε αυξηθεί σημαντικά. Η συνήθεια του απογευματινού τσαγιού καθιερώθηκε τον 19ο αιώνα από την Άννα Μαρία Ράσελ. Η Άννα δεν ήταν καμία τυχαία. Ήταν η σύζυγος του Φράνσις Ράσελ, 7ου δούκα του Μπέντφορντ, κουνιάδα του πρωθυπουργού της Αγγλίας Τζον Ράσελ και στενή φιλενάδα της βασίλισσας Βικτώριας, βεβαίως βεβαίως. Όταν δεν ήταν απασχολημένη με το να εξαπλώνει bitchy φήμες και κουτσομπολιά για άλλες κυρίες της αυλής, απολάμβανε να πίνει το τσάι της παρέα με τις φίλες της.

Κάποια στιγμή, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1840, η Δούκισσα βρέθηκε καλεσμένη του Τζον Μάνερς, 5ου Δούκα του Ράτλαντ στο κάστρο Μπίβερ στο Λέστερσαϊρ. Την εποχή εκείνη, στην Αγγλία συνηθιζόταν να τρώνε μόνο πρωινό και δείπνο, οπότε η Άννα, που πεινούσε ενδιάμεσα, άρχισε να ζητάει να της σερβίρουν μικρά σάντουιτς για να τσιμπήσει μαζί με το τσάι της το απόγευμα, καθώς παραπονιόταν ότι ζαλιζόταν κι ένιωθε αδυναμία, διότι το διάστημα μεταξύ πρωινού και δείπνου ήταν πολύ μεγάλο (Είχε κι αυτή τα δίκια της, τολμώ να πω). Συγκεκριμένα, το τσάι της προτίμησής της ήταν το Darjeeling και έβρισκε ότι τα μικρά σαντουιτσάκια και cakes ήταν ό,τι πρέπει για να καλύψει το βασανιστικό κενό μεταξύ πρωινού και δείπνου. Όταν η Δούκισσα επέστρεψε στην κατοικία της, το αββαείο του Γουόμπερν, η συνήθεια συνεχίστηκε και ακολούθως άρχισε να παίρνει μαζί της το ασημένιο της σερβίτσιο όποτε επισκεπτόταν φιλους της στα κάστρα και τα παλάτια τους. Σύντομα άρχισε να προσκαλεί φίλους να τη συντροφεύσουν σε αυτή της τη συνήθεια, οι άλλες κυρίες της καλής κοινωνίας άρχισαν να την αντιγράφουν και κάπως έτσι γεννήθηκε μια παράδοση.

Σήμερα, στην Αγγλία, το τσάι είναι θεσμός.

Στο Λονδίνο, αλλά και σε όλη την Αγγλία, υπάρχουν τσαγερί ολοκληρωτικά αφιερωμένες σε αυτό, ενώ φυσικά, δεν νοείται ξενοδοχείο που σέβεται τον εαυτό του να μη σερβίρει ένα σοβαρό afternoon tea. Τα μεγάλα εστιατόρια και ξενοδοχεία έχουν συνήθως ολόκληρη μπριγάδα από pastry chefs εξειδικευμένους στα γλυκά του απογευματινού τσαγιού. Πολλά tea rooms σερβίρουν θεματικά afternoon teas, εμπνευσμένα από διάφορα στιλ και ιστορικές περιόδους (Βικτωριανή Αγγλία, ποτοαπαγόρευση, Μαρία Αντουανέτα, art deco κλπ), αγαπημένα βρετανικά παιδικά βιβλία όπως η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων και ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας του Ρόαλντ Νταλ ή ενσωματώνουν σόου μπουρλέσκ, επιτραπέζια παιχνίδια, κυνήγι θησαυρού και ένα σωρό άλλες ανεξάντλητες ιδέες.

Όσο για το πόσο μπορεί να κοστίζει ένα afternoon tea; Οι τιμές κυμαίνονται από 15 περίπου λίρες σε μια συνοικιακή τσαγερί έως 550 λίρες σε μέρη όπως το Κλάιβντεν Χάουζ στο Μπέρκσαϊρ, όπου σερβίρονται σπανιότατα τσάγια όπως το da hong pao tea, σαμπάνια Dom Perignon και χαβιάρι Beluga.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι ακριβώς είναι το afternoon tea και τι συμπεριλαμβάνει;

Τριώροφο σταντ με σάντουιτς, scones και γλυκά

Στην πιο απλή του μορφή, μπορεί να είναι ένα απλό cream tea, που περιλαμβάνει scones, ζεστά γλυκά ψωμάκια σερβιρισμένα με μαρμελάδα και clotted cream. (Φιλική συμβουλή: προφέρεται 'σκονς' και όχι 'σκόουνς'. Στην Αγγλία κινδυνεύετε να σας πάρουν με τις πέτρες αν δεν το πείτε σωστά.)

Το full afternoon tea, εκτός φυσικά από μια ευρεία επιλογή τσαγιών, περιλαμβάνει τρία πιάτα: αρμυρά finger sandwiches, σκονς με μαρμελάδα και κρέμα και μία selection από γλυκά, που σερβίρονται σε τριώροφο σταντ.

Για μία πιο ιδιαίτερη περίσταση, υπάρχει και το royal tea ή champagne tea ή celebration tea, που συμπεριλαμβάνει ένα ποτήρι σαμπάνιας πριν το τσάι, αλλά και διάφορα επιπλέον γλυκίσματα. Συχνά, έπειτα από το τριώροφο σταντ, σερβίρεται και ένα celebration cake, που συνήθως είναι ένα fruitcake καλυμμένο με ζαχαρόπαστα.

Στην Αγγλία έχουμε τη διάκριση μεταξύ του low και του high tea. Πολύς κόσμος λανθασμένα συνδέει τη λέξη “high” με την επισημότητα και θεωρεί ότι πρόκειται για μια διάκριση μεταξύ υψηλού και χαμηλού επιπέδου, κάτι που ξεχωρίζει δηλαδή το απλό, καθημερινό από το πολυτελές. Πρόκειται όμως περί παρανόησης: στην πραγματικότητα, ο διαχωρισμός δεν αφορά παρά τον τρόπο σερβιρίσματος του τσαγιού σε χαμηλά τραπεζάκια στις πολυθρόνες του σαλονιού (αυτό που σήμερα λέμε coffee table) ή στο ψηλό τραπέζι της τραπεζαρίας όπου κάθεσαι σε καρέκλες.

Το low tea, λοιπόν, είναι αυτό που θεωρείται πιο επίσημο και chic και πίνεται ιδανικά γύρω στις 4.

Το high tea σερβίρεται αργότερα, στις 6 ή τις 7. Περιλαμβάνει μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού και έχει σαλάτες, ζεστά πιάτα, πίτες, κρύο κοτόπουλο, αλλαντικά, κέικ, τάρτες και φρούτα. Ήταν κάτι που προοριζόταν κατά κύριο λόγο για τις χαμηλές κοινωνικές τάξεις, αν και όχι κατά αποκλειστικότητα. Οι οικογένειες, για παράδειγμα, που είχαν υπηρέτες, το συνήθιζαν το βράδυ της Κυριακής, προκειμένου να απαλλάξουν το προσωπικό τους από την προετοιμασία του δείπνου και να του δώσουν ελεύθερο χρόνο να πάει στην εκκλησία. Σε γενικές γραμμές, όμως, φανταστείτε έναν εργάτη να επιστρέφει κατάκοπος από το εργοστάσιο στις 6 το απόγευμα και να παίρνει τσάι με την οικογένειά του στο τραπέζι: ψωμί, πατάτες, βραστά λαχανικά, καμία πίτα στο τσακίρ κέφι, αυτά.

To high tea για τους πτωχούς

Άλλωστε, το εξηγεί και η λαίδη Τράουμπριτζ στο βιβλίο της EtiquetteandEntertaining: “Το τσάι του σαλονιού δεν είναι ένα γεύμα για να χορτάσεις: είναι ένα λεπτεπίλεπτο σνακ για να συνοδεύσεις το τσάι”. Οτιδήποτε πιο 'πιανούμενο' και αμέσως γίνεται high tea, μια τελείως διαφορετική υπόθεση, “εντελώς αγροτόσπιτο στη λεπτομέρειά του, με ένα μεγάλο τσαγερό κι αντί για το αγαπημένο σας σερβίτσιο, χοντροκομμένα φλιτζάνια” (τι ντεκαντάνς, μον ντιέ).

Γιαααα πάμε να κάνουμε μια επανάληψη: Ηigh tea, μπας κλας. Low tea, η επιτομή του chic, για δούκισσες και πάνω. Ενδεικτικά, παρατηρήστε και τις κυρίες στον πίνακα του Σαρλ Ζοζέφ Φρεντερίκ Σουλακρουά, επάνω. Το κοντράστ μιλάει από μόνο του.

Το afternoon tea, λοιπόν, σερβίρεται παραδοσιακά στις 4 το απόγευμα. Σήμερα, οι περισσότερες τσαγερίες και τα ξενοδοχεία του δυτικού κόσμου σερβίρουν τσάι από τις 2 και μισή μέχρι αρκετά αργά το απόγευμα. Διάσημα ξενοδοχεία που φημίζονται για τις αίθουσες τσαγιού τους, όπως για παράδειγμα το Savoy ή το Claridge's, για να καλύψουν την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση δέχονται κρατήσεις μέχρι και τις 8 το βράδυ και φυσικά πρέπει να κάνετε κράτηση μήνες πριν!

Κι αν αναρωτιέστε αν έχω πάρει το τσάι μου στις 8 το βράδυ, ναι, το έχω κάνει και αυτό, μαρμελάδες και τσαγάκι νυχτερινό προκειμένου να εξασφαλίσω μια θέση στο υπέρκομψο tea room του Ritz (ασημένιες τσαγέρες, πορσελάνες, χρυσοί πολυέλαιοι, ζωντανή κλασική μουσική με τρίο εγχόρδων, σερβιτόροι με φράκο, the whole shebang). Αυτά παθαίνεις άμα είσαι devotee (ή devo-tea, όπως μου αρέσει να λέω).